تاثیر تنش خشکی روی میزان پروتئین و روغن ارقام مختلف گلرنگ (carthamus tinctorius l.)

در آزمایش مزرعه ای، زمین به وسعت 200m2 با جنس خاک رسی - شنی (ph7) در پردیس شهر دانشگاه ارومیه، روی تاثیر استرس آبیاری در زمان گلدهی بر میزان پروتئین و روغن محصول دانه و ارتفاع بوته ارقام ایرانی گلرنگ زراعی (corthamus tincrorius) از خانواده compositae تحقیق شد. ارقام کشت شده شامل ارقام پائیزه 697، l - rv-51-51، l - rv-51-295، زرقان - 279 و رقم بهاره اصفهان - 1 بودند. بذرهای هر رقم در 2 ردیف در تاریخ 77/3/2 در عمق 4-6m کشت شدند. بدلیل عدم یکسان بودن دوره رشد رقم بهاره و پائیزه، تاریخ شروع استرس در آنها متفاوت بود. لذا ارقام پائیزه در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با روش کرتهای خرد شده (spiit plot) و رقم بهاره در همان مزرعه در قالب طرح کاملا تصادفی آزمایش شدند. مزرعه در چهار کرت a، b، c و d کرتبندی شده در هر کرت دارای 5 لاین بود که فاصله لاینها از هم 1/10m و طول هر لاین 5 متر بود. تاریخ شروع استرس برای رقم بهاره 77/5/3 و در ارقام پائیزه، 77/5/24 بوده دور آبیاری در رقم بهاره برای کرت a، 5 روز یکبار، کرت b، 8 روز یکبار، کرت c، 11 روز یکبار و کرت d، 14 روز یکبار بود و کرت b بعنوان کرت شاهد محسوب شد و مقدار آب ثابت و به میزان 300 لیتر در هر جوی بود. از تاریخ 77/6/7 با خنک شده هوا مقدار آب 250 لیتر برای کلیه لاینها تغییر کرده و دور آبیاری برای هر کرت به مدت 5 روز نسبت به حالت قبل افزایش یافت . در ارقام پائیزه دور آبیاری در کرت a، 8 روز یکبار، کرت b، 11 روز یکبار، کرت c، 14 روز یکبار و کرت d، 17 روز یکبار در نظر گرفته شد و در مورد مقدار آب مطابق رقم بهاره عمل شد. از تاریخ 77/6/7 با خنک شدن هوا دوره های آبیاری نسبت به حالت قبل به مدت 5 روز افزایش یافت . در ارقام پائیزه کرت a بعنوان کرت شاهد در نظر گرفته شد و استرس پرآبی نداشتیم. با آنالیز واریانس داده های حاصل از میزان پروتئین دانه های پائیزه تنشهای خشکی بعنوان فاکتور اصلی اثر معنی دار و فاکتور رقم بی معنی است ولی اثرات متقابل این دو، معنی دار می باشند. با مقایسه میانگین های ارقام پائیزه با آزمون دانکن در کلیه کرتها رقم l - rv-51-51 در کرت b بیشترین میزان پروتئین را تولید می کند (25/14 درصد)، که این تفاوت در سطح 1 درصد معنی دار است . اما در آنالیز واریانس داده های حاصل از میزان روغن دانه های پائیزه، عامل استرس و رقم و اثرات متقابل این دو در تغییر میزان روغن دانه ها، در سطح 1 درصد معنی دار هستند و رقم 697 در کرت a (کرت شاهد)، بیشترین میزان روغن را نشان می دهد (35/55 درصد). در آنالیز واریانس داده های حاصل از پروتئین رقم بهاره، فاکتور استرس ، بی معنی می باشد اما تاثیر این فاکتور روی میزان روغن رقم بهاره معنی دار است و با مقایسه میانگین داده های حاصل از میزان روغن دانه ها، در استرس کرت d بیشترین میزان روغن بدست می آید (43/20 درصد). می توان نتیجه گیری کرد که ارقام مورد آزمایش از لحاظ اصلاح نباتات از نظر روغن اصلاح شدند ولی از نظر پروتئین اصلاحی در آنها صورت نگرفته است .